Odpowiednio zaplanowane i przyrządzone pożywienie odgrywa ważną rolę w leczeniu niedokwaśności. Leczeniem chorego kieruje lekarz. Żywienie dietetyczne jest jednym ze środków terapii, dlatego kurację dietetyczną chory może i powinien prowadzić jedynie w oparciu o wskazówki lekarza.

Niedokwaśność — czyli choroba charakteryzująca się upośledzeniem wydzielania soków trawiennych wymaga stosowania specyficznego systemu żywienia.

Dieta taka zmierza do:
1)   pobudzenia wydzielania soków trawiennych,
2)   oszczędzenia chorego narządu.

Proces trawienia w doskonale i celowo zbudowanym organizmie ludzkim jest subtelny i niebywale złożony. Nie zdajemy sobie sprawy z tego, że trawienie rozpoczyna się w momencie znacznie wyprzedzającym wprowadzenie posiłków do przewodu pokarmowego. Za początek trawienia może być nawet uznane włożenie pożywienia do ust. Estetycznie urządzony kącik jadalny, umiejętne nakrycie do stołu, przyjemna, charakterystyczna dla danej potrawy woń, zachęcający wygląd, a nawet wspomnienie smakowitego posiłku uruchamiają skomplikowaną „aparaturę”, która wydzielaniem soków trawiennych
w żołądku sygnalizuje uruchomienie procesu trawienia. Niedokwaśność — to objaw rozregulowania tej ,,aparatury”. Do uruchomienia procesu trawienia organizm chorego potrzebuje silniejszych bodźców. W tym przypadku estetyka podania, gra barw potraw, atrakcyjne intensywne zapachy — awansują do środków o niezmiernie wysokim fizjologicznym znaczeniu. Aby upośledzony system trawienny pobudzić do wydzielania soków trawiennych, należy położyć specjalny nacisk na umiejętne stosowanie w jadłospisie potraw o działaniu sokopędnym, takich jak np. intensywne wywary mięsne, mocne wywary warzywne, skoncentrowane wywary rybne, soki warzywne i owocowe, wywary z grzybów i mięsa, ryby wędzone, jak np. dorsz, śledzie solone (dobrze wymoczone), kawior, napoje musujące.

Ponieważ równolegle z podawaniem potraw pobudzających wydzielanie soków trawiennych musimy oszczędzać niedomagający układ trawienny – istnieje konieczność wykluczenia z diety niektórych produktów. W niżej podanej tabelce wymienione są produkty dozwolone i niedozwolone dla tej grupy chorych.

DozwoloneNiedozwolone
Soki owocowe i warzywne naturalne lub konserwowe, kawa prawdziwa i zbożowa, herbata, mocne buliony i rosoły; wody mineralne i lekko gazowaneNapoje alkoholowe
Białe czerstwe lub dekstrynizowane sucharyWszelkie pieczywo świeże; wszelkie pieczywo razowe
Wszystkie rodzaje kasz (grube kasze przecierane), mąki pytlowe, makaron – tzw. nitkiGroch, fasola soczewica, makarony grube w rodzaju „kolanek” itp.
Mleko pełne, zbierane, maślanka, kefir, jogurt
Twaróg świeży niekwaśny, ser twarogowySery twarde, fermentowane
Jaja gotowane na miękko, jajecznica na parze, sadzone na parze itp.Jaja smażone
Chude mięso wszelkiego rodzaju, dobrze rozdrobnione, najlepiej w postaci pulpetów i budyniTłuste, smażone, twarde
Chuda szynka i polędwica, chuda kiełbasa szynkowa, parówki itp.; dobrze wymoczony śledź, ryby wędzone chudePrzetwory z dużą ilością przypraw i tłuszczu, np. konserwy mięsne i rybne
Ziemniaki gotowane, pieczoneSmażone, frytki
Soki z warzyw surowych, warzywa dobrze ugotowane, np. szpinak, brokuły, kalafiory, dynia, pomidory (bez skórki), groszek zielony, szparagi, marchewka, kalarepa, buraki, z surowych warzyw dozwolona sałata zielona, szczypiorek, koperek, zielona pietruszkaKapusta, rzepa rzodkiew, cebula, groch, fasola
Surowe soki owocowe, przeciery z dojrzałych owoców surowych lub gotowanychNiedojrzałe owoce, surowe owoce w całości zwłaszcza ze skórką
Masło śmietankowe, oleje świeże dobrze rafinowane, śmietanka słodkaSłonina, boczek, smalec, śmietana
Lekko słodzone napoje, niezbyt słodzone soki owocoweSkoncentrowane, np. czekolada, cukierki itp.
Sól, kwasek cytrynowy, sok pomidorowy, kminek, szczypiorek, pietruszka zielona, cynamon; inne — tylko łagodne i w małych ilościachPieprz, papryka, chrzan, musztarda i inne ostre przyprawy

Przyrządzając  potrawy dla  chorych  należy pamiętać 0  przestrzeganiu takiego sposobu ich przygotowywania, aby nie działały drażniąco na chory żołądek oraz nie zalegały w nim długo. W związku z tym wszystkie jarzyny należy przecierać po ugotowaniu; nie powinno się podawać zarówno potraw smażonych w tłuszczu, jak też duszonych; ilość tłuszczu w diecie ograniczamy zawężając asortyment dostępny jedynie  do świeżego masła surowego, olejów sojowego, słonecznikowego, oliwy z oliwek i  śmietanki. Należy pamiętać o szczególnej wrażliwości przewodu pokarmowego chorych. Wobec niedoboru kwasu solnego wrażliwość chorego żołądka na zakażenia jest znacznie wzmożona. W związku z  tym  należy zwrócić specjalną uwagę na zachowanie wręcz laboratoryjnych warunków higienicznych przy przyrządzaniu potraw i podawaniu posiłków.

Nie będzie tu żadnej przesady, gdy zalecimy wyparzenie naczyń przed nakładaniem czy nalewaniem potraw. Należy przestrzegać bardzo dokładnego mycia i parzenia po obraniu warzyw i owoców przeznaczonych na soki surówkowe dla chorych.

Zsiadłe mleko należy zakwaszać po uprzednim przegotowaniu i ostudzeniu z zachowaniem wszelkich prawideł higieny. Mleko słodkie często musimy usunąć z diety, nie służy 0110 bowiem wielu pacjentom. Wyłączamy je wówczas, gdy występują biegunki. Natomiast mleko sproszkowane i zsiadłe czy kefir są na ogół dobrze znoszone, podobnie jak biały ser i twaróg. Jaja jako dodatek do potraw i gotowane na miękko stanowią dobre urozmaicenie diety.

Chorzy na ogół dobrze trawią mięso gotowane w wywarze, na parze, mięso z rusztu, pieczone w pergaminie bez dodatku tłuszczu. Wszystkie wymienione sposoby mogą być stosowane przy przyrządzaniu zarówno mięsa w całości, jak też skrobanego czy mielonego.

Gotując mięso należy wkładać je do wrzącego, mocnego wywaru z warzyw, nawet z dodatkiem grzybka, a mięso przygotowane do pieczenia wkładać do nagrzanego piekarnika. Chodzi bowiem o to, aby nie dopuścić do wydzielania się z niego soków.

Podawanie chorym mięsa z rusztu należy rozpocząć od kotlecików mielonych, pieczonych na ruszcie, oczywiście bez dodatku tłuszczu (w przypadku braku rusztu opiekamy na suchej patelni na silnym ogniu), stopniowo przechodząc poprzez kotlety skrobane do dokładnie zbitych befsztyków, a później mięs pieczonych w pergaminie. Mięsa pieczone czy gotowane wymagają starannego żucia. Żucie pobudza wydzielanie soków trawiennych. A o to m. in. właśnie chodzi.

Jeśli lekarz zezwoli, podajemy chudą szynkę lub polędwicę gotowaną, pokrajaną w cienkie plasterki. Zupy przygotowujemy na mocnych wywarach jarzynowych, jarzynowo-mięsnych, czy też z dodatkiem .grzybów. Będą to rosoły, barszcze, krupniki, zupy jarzynowe – bez ostrych przypraw, zasmażek, octu. Zaprawiamy je surowym masłem lub słodką śmietanką, tuż przed podaniem. Zupy nie mogą być tłuste, zatem na wywary mięsne używać należy jedynie chude części dozwolonych gatunków mięs. Krupniki i zupy jarzynowe należy przecierać. Wszystkie warzywa po umyciu i oczyszczeniu płuczemy i zalewamy wrzącą, osoloną wodą, gotujemy do miękkości, a następnie przecieramy przez gęste sito. Przed podaniem dodajemy odrobinę surowego masła. Kasze są zalecane. Będą one stanowiły pożyteczny dodatek do mięs, zwłaszcza mięs gotowanych, które podajemy z dodatkiem sosów. Sosy przyrządzamy bez zasmażek, na wywarach mięsnych, zagęszczając je mąką. Kasze drobne podajemy rozklejone, natomiast kasze grube radzimy przecierać po ugotowaniu przez sito.

Duża ilość płynów nie jest wskazana. Rozcieńczałaby i tak zbyt skąpo wydzielane soki trawienne. Dozwolona jest: czarna kawa i herbata, soki owocowe, warzywne i napoje gazowane, obok napojów mlecznych.

Posiłki powinien chory otrzymywać bardzo regularnie, w niewielkich odstępach czasu 5-6 razy w ciągu dnia. Należy unikać zbytniego przeciążania przewodu pokarmowego. W cięższych przypadkach występuje konieczność zaostrzenia diety, a nawet ograniczenia jej wyłącznie do kleików; później w miarę poprawiania się stanu przechodzi się stopniowo do rozszerzenia diety (oczywiście pod kierunkiem lekarza).

Duży nacisk musimy położyć na sposób podawania posiłków. Odgrywa tu bowiem poważną rolę nie tylko estetyka podania i nakrycia stołu, ale również estetyka otoczenia. Nie bez znaczenia pozostaje również nastrój i humory domowników. Posiłek spożyty w pogodnej atmosferze wśród uśmiechniętych współbiesiadników przyniesie bez wątpienia większe korzyści niż wówczas, gdy chory narażony będzie na fochy czy humory.

Jadłospisy przykładowe

1. Pierwsze śniadanie: kawa naturalna z dodatkiem zbożowej z mlekiem, bardzo chuda szynka gotowana, niewielkie ilości masła, czerstwa bułka.
Drugie śniadanie: barszcz czerwony z buraków na zakwasie, sucharek.
Obiad: 1/2 normalnej porcji bulionu z delikatnymi lanymi kluskami, skrobany befsztyk na parze, przetarta marchewka, puree z ziemniaków (udekorować zieloną pietruszką).
Podwieczorek: kisiel żurawinowy,1/2 szklanki kefiru.
Kolacja: jajko w koszulce, przetarty szpinak, sucharek, sok jarzynowy.

2.  Pierwsze   śniadanie:   kakao,   czerstwe   pieczywo,   twaróg   (niekwaśny), miód, masło.
Drugie śniadanie: 1/2 szklanki soku z marchwi, sucharek.
Obiad:1/2 porcji zupy ze świeżych pomidorów na chudym, mocnym rosole, z rozgotowanym ryżem; mięso gotowane przemielone, sos biały z cytryną bez zasmażki, z dodatkiem łyżeczki słodkiej śmietany, buraczki dokładnie przetarte, sok z jarzyn (kilka łyżek).
Podwieczorek: tarte jabłko (tylko dojrzale).
Kolacja: galaretka z mielonym mięsem cielęcym i z cytryną, czerstwe pieczywo, masło, herbata.

3.  Pierwsze śniadanie: bawarka, jajko na miękko, czerstwe pieczywo, masło, dżem (bez pestek).
Drugie śniadanie: zsiadłe mleko.
Obiad: 1/2 porcji zupy grzybowej na chudym rosole z manną; bitki cielęce skrobane z rusztu, szpinak, sok z buraków kiszonych, puree z ziemniaków.
Podwieczorek: mus z jabłek lub sok z pomarańcz.
Kolacja: polędwica przemielona, sok z jarzyn mieszanych, czerstwe pieczywo, masło, herbata.

PRZEPISY