W chorobie nadciśnieniowej stosowanie odpowiedniej diety jest niezmiernie ważnym czynnikiem, wyraźnie współdziałającym z leczeniem farmakologicznym. Można zaryzykować twierdzenie, iż w nadciśnieniu tętniczym dieta stanowi podstawę leczenia i dlatego wskazówek lekarza dotyczących diety należy przestrzegać na równi z innymi jego wskazaniami. Normę dzienną płynów określa lekarz. Na ogólną ilość płynów składają się napoje, zupy, kisiele i galaretki. U chorych przy dużych wahaniach ciśnienia konieczne jest ograniczenie ilości soli kuchennej — również według wskazań lekarskich.
Dobre wyniki w leczeniu nadciśnienia daje stosowanie dni bezsolnych (na zlecenie lekarza), jak np. raz w tygodniu dni owocowe czy ryżowe. Bywają przypadki chorobowe, w których lekarz zaleca zupełne wyeliminowanie soli kuchennej na pewien czas. Niektórzy chorzy znoszą to doskonale, innym zaś musimy dodawać do potraw — ale już po ich ugotowaniu — sól potasową (jeśli pozwoli na to lekarz).
Dalszym składnikiem jadłospisu, który powinien ulec ograniczeniu, będzie białko, zwłaszcza białko mięsa, ale należy pamiętać, że zbyt duże ograniczenie białka byłoby szkodliwe, gdyż mogłoby wywołać osłabienie organizmu. Dzienna norma mięsa (w stanie surowym) powinna wynosić 100—120 g. Mięso powinno być podawane gotowane, gdyż przy tym sposobie przyrządzania przechodzą do wywaru niepożądane dla chorych z nadciśnieniem związki purynowe. Bardzo wskazaną postacią białka w schorzeniach tego typu jest kazeina — białko zawarte w mleku i twarogu.
Ograniczamy też ilość podawanego tłuszczu. Niedozwolone są ostre przyprawy i ocet. Wyłączyć należy również alkohol i ograniczyć spożywanie prawdziwej kawy, herbaty i napojów gazowanych podając je jedynie na specjalne zlecenie lekarza.
Jarzyny i owoce podajemy w jak najszerszym wyborze — zarówno w postaci surówek, jak i potraw gotowanych, z tym zastrzeżeniem, że należy unikać ciężko strawnych i przesiąkniętych tłuszczem, jak np. bigos czy groch, potraw duszonych i smażonych.
W związku z ograniczeniem tłuszczu wyklucza się również tłuste gatunki mięs, tłuste ryby, sosy, zupy zawiesiste i tłuste wędliny, marynaty, konserwy, śledzie.
Potrawy powinny być smaczne, estetycznie podane, o niedużej objętości. Posiłki podaje się często, 4—6 razy dziennie, by uniknąć zbytniego obciążania żołądka.
Przy układaniu jadłospisu duży nacisk należy położyć na zachowanie wartości witaminowej diety.
Nie można przy tym dopuścić do wzrostu wagi chorego. W tym przypadku cenne usługi oddają wspomniane wyżej dni owocowe czy ryżowe bądź inne diety węglowodanowe, np. dieta ziemniaczana.
Dieta Karela polega na podawaniu w okresie 4—6 dni mleka w ilości 800—1000 g w 8—10 porcjach (tylko na zlecenie lekarza). Dieta ta bywa na ogół chętnie stosowana przez chorych. W razie złego przyswajania mleka dodajemy do każdej porcji 1 łyżeczkę wody wapiennej.
Chorzy dobrze znoszą dni owocowe, podczas których podaje się wyłącznie 1—1,5 kg owoców w 6 porcjach. Podczas stosowania diet węglowodanowych (ryżowa, owocowa, ziemniaczana), jak również diety mlecznej lekarze zalecają pozostawanie w łóżku.
Jadłospisy przykładowe
1. Pierwsze śniadanie: kawa zbożowa z mlekiem, czerstwe pieczywo, masło, dżem, twarożek.
Drugie śniadanie: napój z buraków — sucharek.
Obiad: gotowana ryba, puree jarzynowe, puree z ziemniaków, sok z marchwi, galaretka owocowa.
Podwieczorek: jabłko.
Kolacja: zsiadłe mleko, kasza gryczana.
2. Pierwsze śniadanie: płatki owsiane na mleku, czerstwa bułka z masłem.
Drugie śniadanie: owoce sezonowe.
Obiad: 1/2 porcji rosołu jarzynowego z makaronem przyrządzonym na białku (b. drobno krajanym): zraziki cielęce gotowane w jarzynach, buraczki przetarte, bulwy, surówka ze słodkiej papryki; jabłko pieczone.
Podwieczorek: kefir.
Kolacja: pierożki z wiśniami (wiśnie mogą być z konserwy lub mrożone), bawarka.
3. Pierwsze śniadanie: mleko, czerstwe pieczywo, 1 jajko na miękko, miód.
Drugie śniadanie: sok z owoców mieszanych.
Obiad: zupa julienne z tapioką (bez rosołu); pierożki z serem, zielona sałata z cytryną i oliwą; kompot ze śliwek.
Podwieczorek: mleko z kawą zbożową, bezy.
Kolacja: niesłona, chuda szynka, sałatka lub surówka z selerów z jabłkiem, czerstwe pieczywo, herbata z róży.